Impact Factor یا ضریب تأثیر، معیاری شناختهشده برای نشان دادن میزان تأثیرگذاری یک مجله علمی در دنیای پژوهش است. این شاخص اولین بار در دهه ۱۹۵۰ توسط یوجین گارفیلد برای ارزیابی کیفیت مجلات علمی معرفی شد.
محاسبه این معیار بر اساس تعداد مقالات منتشرشده در یک مجله و تعداد دفعات دانلود یا ارجاع آنها در سال گذشته انجام میشود. به زبان ساده، ایمپکت فکتور مشخص میکند که مقالات یک مجله چقدر توسط دیگر پژوهشگران به عنوان منبع استفاده شدهاند و تا چه اندازه در دنیای علمی شناخته شدهاند. این شاخص بهطور گسترده در میان دانشگاهیان و محققان برای ارزیابی کیفیت و تأثیر مجلات علمی به کار میرود.
در این مقاله میخوانیم :
آشنایی بیشتر با Impact Factor یا ضریب تاثیر مجلات
Impact Factor شاخصی است که توسط شرکت Clarivate Analytics (قبلاً با نام Thomson Reuters) ایجاد شده است و سالانه منتشر میشود. این شاخص برای ارزیابی تأثیر و اهمیت مجلات علمی استفاده میشود و به طور معمول در ارزیابی علمی و آکادمیک مورد استفاده قرار میگیرد.
محاسبه این شاخص بر اساس تعداد مقالاتی است که در سال گذشته در یک مجله منتشر شدهاند، و تعداد بار دانلود و ارجاعاتی که این مقالات در سال گذشته در مجلات دیگر دریافت کردهاند. ضریب تاثیر بیانگر میانگین تعداد ارجاعاتی است که مقالات یک مجله در سال گذشته دریافت کردهاند. به عنوان مثال، اگر Impact Factor یک مجله برابر با ۲ باشد، این بدان معناست که هر مقاله منتشر شده در آن مجله در سال گذشته به طور میانگین دو بار ارجاع شده است.
هر چند که Impact Factor به عنوان یک شاخص معتبر شناخته شده است، اما باید توجه داشت که این شاخص نشاندهنده تمام جنبههای کیفیت یک مجله نیست و تنها یکی از معیارهای ارزیابی آن است. برای ارزیابی کاملتر و منصفانهتر مجلات علمی، باید از معیارهای دیگری مانند تعداد مقالات پذیرفته شده و رد شده، زمان لازم برای بازبینی مقالات، کیفیت داوری و نیز شیوه نوشتاری و انتشار مقالات استفاده شود.
ضریب تاثیر در جامعه علمی بسیار مهم است و برای ارزیابی کیفیت و تاثیر مجلات علمی استفاده میشود. با این حال، باید توجه داشت که این شاخص نشاندهنده تمام جنبههای کیفیت یک مجله نیست و باید همراه با معیارهای دیگر مانند تعداد مقالات پذیرفته شده و رد شده، زمان لازم برای بازبینی مقالات، کیفیت داوری و نیز شیوه نوشتاری و انتشار مقالات استفاده شود. همچنین، در برخی حوزههای تحقیقاتی، مجلات با ضریب تاثیر بالاتر نیز ممکن است کیفیت کمتری داشته باشند و برعکس، مجلاتی با ضریب تاثیر پایینتر ممکن است به دلیل تخصص بیشتر در حوزهی خاصی، ارزش بیشتری داشته باشند.
ضریب تاثیر را از کجا پیدا کنیم؟
ضریب تاثیر یک شاخص برای اندازهگیری تاثیر و اهمیت یک مجله علمی است و نه مقاله تکی. اما میتوانید با رفتن به وبسایت مجلهای که مقالهی شما در آن منتشر شده است، اطلاعات مربوط به مقاله خود را ببینید، مانند عنوان، نویسندگان، شماره مجله، صفحات و تاریخ انتشار. همچنین، میتوانید در وبسایت مرجع Clarivate Analytics یا Scopus، Impact Factor مجله مورد نظر خود را بیابید و اطلاعات مرتبط با آن را مشاهده کنید.
در کل، باید توجه داشت که این شاخص برای اندازه گیری تاثیر مقاله نیست، بلکه اهمیت و تاثیرگذاری مجله را در میان جامعه علمی نشان میدهد.
آیا مقالات نیز ضریب تاثیر دارند؟
خیر، همانطور که گفتیم Impact Factor مربوط به مجلات علمی است و نه به مقالات تکی، بنابراین این شاخص فقط به یک مقاله را مستقیماً اعطا نمیشود. به جای آن، میتوانید این شاخص را برای مجلهای که مقاله شما در آن منتشر شده است را پیدا کنید.
همانطور که در بخش قبل گفتیم برای پیدا کرد ایمپکت فکتور یک مجله، میتوانید به وبسایت مرجع Clarivate Analytics مراجعه کنید. در این سایت، میتوانید به قسمت “InCites Journal Citation Reports” رفته و نام مجله مورد نظر خود را جستجو کنید. سپس میتوانید در صفحه مربوط به مجله، ضریب تأثیر آن مجله را در سالهای مختلف مشاهده کنید.
آیا مقالات نیز ضریب تاثیر دارند؟
خیر، همانطور که گفتیم Impact Factor مربوط به مجلات علمی است و نه به مقالات تکی، بنابراین این شاخص فقط به یک مقاله را مستقیماً اعطا نمیشود. به جای آن، میتوانید این شاخص را برای مجلهای که مقاله شما در آن منتشر شده است را پیدا کنید.
همانطور که در بخش قبل گفتیم برای پیدا کرد ایمپکت فکتور یک مجله، میتوانید به وبسایت مرجع Clarivate Analytics مراجعه کنید. در این سایت، میتوانید به قسمت “InCites Journal Citation Reports” رفته و نام مجله مورد نظر خود را جستجو کنید. سپس میتوانید در صفحه مربوط به مجله، ضریب تأثیر آن مجله را در سالهای مختلف مشاهده کنید.
همچنین باید توجه داشت که Impact Factor تنها یکی از معیارهای ارزیابی کیفیت و تاثیر مجلات علمی است و باید همراه با معیارهای دیگری مانند شاخص H-Index و تعداد مقالات پذیرفته شده و رد شده ارزیابی شود.
فرمول محاسبه Impact Factor مجلات
برای محاسبه ضریب تاثیر، تعداد کل ارجاعاتی که مقالات یک مجله در یک سال که از مقالات مجلات دیگر دریافت کردهاند، بر تعداد مقالات منتشر شده در همان سال در آن مجله تقسیم میشود. برای مثال، اگر در یک سال مجله x تعداد 100 مقاله را منتشر کرده باشد و به این مقالات در مجلات دیگر 1000 بار ارجاع داده شده باشند، ضریب تاثیر آن مجله برابر با 10 است.
ضریب تاثیر مطلوب چند است؟
ضریب تاثیر (Impact Factor) مطلوب بستگی به حوزه تخصصی و موضوع مجله دارد و هیچ عدد ثابتی برای آن وجود ندارد. به طور کلی، مجلاتی با ضریب تاثیر بالا میتوانند به عنوان مجلات معتبر و تأثیرگذار در جامعه علمی شناخته شوند. اما باید توجه داشت که ضریب تاثیر تنها یکی از معیارهای ارزیابی کیفیت و تاثیر مجلات علمی است و نباید برای ارزیابی کامل مجله، تنها به این معیار اکتفا کرد.
در هر حال، برای مجلاتی که در حوزه تخصصی شما فعالیت میکنند، میتوانید به عنوان راهنمایی، به مجلاتی با ضریب تاثیر بالا توجه کنید. همچنین، میتوانید با مشاهده مقالاتی که در مجلات مرتبط با حوزه تخصصی شما منتشر شدهاند، به دنبال مجلات مناسب برای ارسال مقاله خود باشید. در نهایت، باید توجه داشت که هدف ارسال مقاله، منتشر شدن آن در یک مجله معتبر و تاثیرگذار است و نه به دست آوردن ضریب تاثیر بالا.
کلام آخر
امیدوارم پاسخ سوالات خود را پیدا کرده باشید.
اگر سوالی دارید، حتماً از ما بپرسید، مشتاقانه منتظر نظرات شما هستیم.